جهنم در قرآن

• منظور از اشاعه فحشاء در قرآن 

قرآن کریم می‌فرماید: «إِنَّ الَّذِینَ یُحِبُّونَ أَن تَشِیعَ الْفَاحِشَةُ فِی الَّذِینَ آمَنُوا لَهُمْ عَذَابٌ أَلِیمٌ فِی الدُّنْیَا وَالْآخِرَةِ وَاللَّهُ یَعْلَمُ وَأَنتُمْ لَا تَعْلَمُونَ»[1]کسانی که دوست دارند زشتی‌ها در میان مردم با ایمان شیوع یابد، عذاب دردناکی برای آن‌ها در دنیا و آخرت است.

کلمه «فحش» و «فحشاء» و «فاحشه» به معنای هرگونه رفتار و گفتاری است که زشتی آن بزرگ باشد،[2] ولی در قرآن کریم، کلمة «فاحشه» یا «فحشاء» غالباً در موارد انحرافات جنسی و آلودگی ناموسی به کار رفته است و گاهی نیز در معنای وسیع نیز استعمال شده است؛ چنانکه خداوند می‌فرماید: «والذین یجتنبون کبائر الاثم و الفواحش» [3] کسانی که از گناهان بزرگ و از اعمال زشت و قبیح اجتناب می‌کنند. منظور قرآن از «اشاعه فحشاء» هرگونه رفتار و گفتاری است که زشتی آن بزرگ باشد و اشاعه فحشاء منحصر در تهمت، دروغ، غیبت، افترا، بدگویی و... نیست بلکه این موارد و تمام موارد زشت و گناه‌آلود از مصادیق اشاعه فحشاء می‌باشند و هرگونه کمک به ترویج و توسعة زشتی و گناه نیز محکوم و گناه است. قرآن کریم این عمل را در آیة مذکور محکوم و ممنوع کرده است و به مروّجان و اشاعه دهندگان فحشاء وعدة عذاب دردناک در دنیا و آخرت داده شده است. [4]  منظور از عذاب دردناک در دنیا ممکن است همان حدود، تعزیرات شرعیه و عکس‌العمل‌های اجتماعی و آثار شوم فردی آن‌ها باشد که در دنیا دامنگیر مرتکبین این اعمال شود. و عذاب دردناک آخرت نیز دوری از رحمت خدا و خشم و غضب الهی و آتش دوزخ است. حضرت موسی بن جعفر- علیه السلام- می‌فرماید: «گوش و چشم خود را در مقابل برادر مسلمانت تکذیب کن، حتی اگر پنجاه نفر سوگند خوردند که او کاری کرده و او بگوید نکرده‌ام از او بپذیر و از آنها نپذیر، هرگز چیزی که مایة عیب و ننگ او است و شخصیتش را از میان می‌برد در جامعه پخش مکن که از آن‌ها خواهی بود که خداوند دربارة آن‌ها فرموده: «کسانی که دوست می‌دارند زشتی‌ها در میان مؤمنان پخش شود عذاب دردناکی در دنیا و آخرت دارند.»[5] 

اقسام اشاعه فحشاء

ذکر این نکته لازم است که "اشاعه فحشاء" اشکال مختلفى دارد:

- دروغ و تهمتى را دامن بزند و براى این و آن بازگو کند.

- مراکزى که موجب فساد و نشر فحشاء است به وجود آورد.

- وسائل معصیت را در اختیار مردم بگذارند و یا آنها را به گناه تشویق کنند.

- پرده حیا را بدرند و مرتکب گناه در ملاء عام شوند. همه اینها مصداق "اشاعه فحشاء" است؛ چرا که مفهوم این کلمه، وسیع و گسترده مى‏باشد.[6]


آثار اشاعه فحشاء

اشاعه فحشاء دارای آثار ناگواری است که به تعدادی از آنها اشاره می‌شود:

اولاً: آبروى مسلمانى ولو گناهکار باشد باید محفوظ بماند (مگر اینکه در نزد حاکم شرع از راه ادله شرعیه جرم او به اثبات برسد که باز هم آن شخص بعد از اجراى حد و یا تعزیر، شخص محترمى خواهد بود) بنابراین آبروى مسلمانى ولو گناهکار را نمى توان در معرض تهدید قرار داد ولی با اشاعه فحشای کسی آبروی او در بازار لاابالی گری تباه می‌شود.

ثانیاً: وقتى کسى گناه فردی یا گروهی را براى افراد دیگر نقل مى‌کند قباحت و زشتى گناه در نظر مردم کم کم زایل مى‌شود و حفظ ظاهر جامعه از آلودگیها -که خود سد بزرگى در برابر فساد بود- با اشاعه فحشاء و نشر گناه شکسته می‌شود و این سد شکسته شده، گناه را کوچک مى‏کند و آلودگى به آن را ساده مى‌سازد و به مساله‌اى رایج و عادى تبدیل مى‌گردد تا اینکه منجر به گناهان علنى می‌شود.

در حدیثى از پیامبر اسلام(ص) مى‏خوانیم:

«کسى که کار زشتى را نشر دهد همانند کسى است که آن را در آغاز انجام داده است».[7]

ثالثاً: وقتى انسان، گناه کسى را پشت سر او باز گو کرد حسب قوانین شرعى مرتکب غیبت شده است (مگر اینکه آن گناه طورى علنى باشد که فسق آن گناهکار واضح و روشن گردد).

رابعاً: براساس روایات دینی هر کس گناهی را در جامعه نهادینه سازد هر موقع که کسی مرتکب آن شود وی نیز در عقوبت آن شریک خواهد بود. بنابراین او در روز قیامت هنگامی که نامه اعمالش را به دستش دهند گناهانی را در آن می‌یابد که خود مرتکب آنها نشده است ولی بخاطر انجام دیگران وی نیز در تبعات آنها شریک شده است.
پی نوشت ها :
[1] . نور/19.
[2] . الراغب الاصفهانی، مفردات الفاظ القرآن، بیجا، دارالکاتب العربی، ص 387.
[3] . شوری/37.
[4] . ر.ک: طباطبایی، سید محمد حسین، المیزان فی تفسیر القرآن، بیروت، مؤسسة علمی، ج 15، ص 93.
[5] . ر.ک: الجمعة العروسی الحویزی، نور الثقلین، قم، مؤسسة مطبوعاتی اسماعیلیان، ج 2، ص 582.
[6] . مکارم شیرازى، ناصر؛ تفسیر نمونه، دار الکتب الإسلامیة،1374 ش، چاپ: اول،ج14،ص407
[7] . همان،ص406.(بخش قرآن تبیان)